Nieuwsbrief ORANGEHEALTH, januari 2024
Beste Lezer,
Aan het begin van 2024 wenst het team van ORANGEHealth iedereen een inspirerend en succesvol jaar. Graag geven wij u hierbij een terugblik op alles wat er in het eerste volle jaar van ons Kickstartproject ORANGEFORCE is bereikt door onze onderzoekers en partners.
Het project ORANGEFORCE richt zich specifiek op de mondzorg voor ouderen vanuit een holistische benadering. Immers een niet-gezonde mond leidt onherroepelijk tot een vermindering van de algehele gezondheid. Vooral bij kwetsbare ouderen kan in combinatie met andere aandoeningen en geneesmiddelengebruik de aandacht voor de mondgezondheid verslappen en leiden tot onnodige vermindering van levenskwaliteit.
ORANGEFORCE zet zich in om de mens centraal te stellen en mondzorg met het hele zorgnetwerk te verbinden zodat de best passende zorg wordt geleverd. Het fundamenteel wetenschappelijke onderdeel binnen ORANGEFORCE houdt zich daarnaast bezig met het ontrafelen van de relatie tussen aandoeningen in de mond en die in de rest van het lichaam. Hoe eerder een ziekte kan worden gedetecteerd hoe grotere de kans op een succesvolle behandeling.
Namens het ORANGEHealth team, Willem Fokkema
Het project is verdeeld in drie researchlijnen. Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkelingen in 2023.
Onderzoekslijn 1: Innovatieve aanpak voor mondzorg voor ouderen
Onderzoekslijn 1 houdt zich bezig met het onderzoek naar de mondzorg voor ouderen in de mondzorgpraktijk, kwetsbare ouderen die mondzorg aan huis nodig hebben en het ontwikkelen van de praktijkrichtlijn voor interprofessionele samenwerking omtrent mondzorg voor thuiswonende ouderen.
Uit ons onderzoek is gebleken dat in mondzorgpraktijken de bekendheid en de implementatie van de richtlijnen en de KNMT Praktijkwijzer voor mondzorg voor ouderen nog sterk verbeterd moet worden. De komende maanden maken we een plan hoe we dat gaan doen. Alle ideeën zijn welkom.
Het onderzoek van UMCG naar de mondgezondheid onder ouderen met cognitieve uitdagingen die een geheugenpoli bezoeken loopt goed. Er zijn al veel deelnemers en de resultaten zijn veelbelovend. Tijdens de consortiumbijenkomst in juni 2024 worden de eerste bevindingen uit deze studie bekendgemaakt. De studie van ACTA naar de mondzorg bij ouderen in de thuissetting gaat binnenkort van start. Hier zal onder andere gekeken worden naar (kosten)effectiviteit, impact op de kwaliteit van leven en de redenen waarom ouderen wel of geen mondzorg aan huis willen/kunnen krijgen.
Onderzoekers uit Amsterdam, Groningen, Nijmegen en Utrecht ontwikkelen een praktijk richtlijn voor interprofessionele mondzorg voor kwetsbare thuiswonende ouderen. Met de input van literatuuronderzoek, semigestructureerde interviews met zorgverleners en focusgroepen met huisartsen (en POH), apothekers, mondzorgverleners, thuiszorg en GGD-medewerkers is een concept van deze leidraad interprofessionele mondzorg opgesteld. Het concept zal door verschillende cycli van implementatie, toetsing en aanpassing in de praktijk, worden bijgesteld en doorontwikkeld tot een effectieve richtlijn voor kwetsbare thuiswonende ouderen. Daarna wordt de richtlijn ingezet om interprofessionele samenwerking te ondersteunen. Dit ontwerponderzoek zal in 5 regio’s in Nederland plaats gaan vinden. De contacten met de zorgverleners, maar ook zeker met de ouderen zijn al veelbelovend!
Onderzoekslijn 2: Ontsluiten en verbinden van mondgezondheidsgegevens
Deze onderzoekslijn houdt zich bezig met grootschalige data over mondgezondheid. Uiteindelijk is het de bedoeling een infrastructuur te bouwen die een lerend zorgsysteem ondersteunt.
Onderdeel 2 van de onderzoekslijn richt zich op het verzamelen van mondgezondheidsgegevens uit patiëntdossiers van tandartspraktijken. De gegevens die van belang zijn voor de dataverzameling zijn geïnventariseerd. Op dit moment wordt er met onze partner Vertimart gewerkt aan een eerste nieuwe module, waarin niet-restauratief behandelde cariëslaesies kunnen worden genoteerd.
Onderdeel 3 richt zich vooral op het linken van gegevens uit mondzorg- en huisartspraktijken. In een tweetal focusgroepen met tandartsen en huisartsen is verkend wat de professionals eigenlijk van elkaars beroep wisten, en welke gegevens over gedeelde patiënten zij van de ander zouden willen inzien. Het plaatje geeft van beide groepen de top 3 aan gewenst informatie. Zoals duidelijk wordt is precies te weten WIE de andere professional is al een belangrijke voorwaarde.
Door onderzoekers van Radboudumc, Nivel en UMCG is gekeken naar de overlap in personen die te vinden is als de gepseudonimiseerde dossiers over elkaar worden gelegd. Die overlap bleek zeer substantieel: 10% van de totale groep bleek gekoppeld te kunnen worden.
Partner Nivel onderzoekt de governance-aspecten voor een mogelijk op te zetten mondzorgregister. Dit mondzorgregister moet een antwoord bieden op vragen omtrent kwaliteit inclusief mogelijkheden tot kwaliteitsverbetering en effectiviteit van eerstelijnsmondzorg in Nederland. Daarnaast kan hergebruik van routinematig verzamelde gegevens, die tijdens het zorgverleningsproces in de mondzorg worden geregistreerd in elektronische patiëntendossiers, waardevolle kennis voor praktijk en beleid opleveren.
Onderzoekslijn 3: Meten van gezondheid in de mond
Deze onderzoekslijn vormt het fundamentele onderzoeksonderdeel van ORANGEFORCE en richt zich op innovatieve methodes om in de mond al vroege signalen van afwijkende gezondheid te kunnen signaleren. Op langere termijn kan dit leiden tot nieuwe diagnostiek. Deze researchlijn bestaat uit twee onderdelen:
1. Speekselafname en extra orale detectie
We onderzochten verschillende technieken voor het afnemen van speeksel; een ongestimuleerd speekselmonster van 2 minuten of een mondspoelmonster (20-30 seconden) blijken betrouwbaar voor (bio)medisch onderzoek. In deze monsters kunnen zowel specifieke biomarkers alseiwitprofielen worden gemeten.
Klinische pilotstudies laten een specifieke en unieke ‘fingerprint’ voor parodontitis zien ten opzichte van gezonde controles. Voor de ziekte van Sjögren blijken de speekselionenconcentraties van natrium en chloride een betrouwbare biomarker. Dit biedt ook aanknopingspunten voor snellere behandeling voor andere systemische ziekten
Met de gegevens uit de De Maastricht Study wordt vanaf januari 2024 gestart met het analyseren van de correlaties tussen parodontitis, diabetes en andere morbiditeiten met biomarkers in overeenkomstige mondspoelmonsters.
Vragenlijstonderzoek laat zien dat 80% van de tandheelkundige en medische patiënten bereid is om aan eenvoudige algemene gezondheidscontroles op de tandartspraktijk mee te doen. Er is een lichte voorkeur voor het verstrekken van speekselmonsters dan bloeddruppels die met een vingerprik worden verkregen..
2. Intra-orale detectie
Zure reflux uit de maag, vooral ’s nachts, is een belangrijke risicofactor voor tanderosie. Het projectteam heeft een intra-orale pH-sensor ontwikkeld om de intra-orale zuurgraad te meten. Er zijn in vitro testen op betrouwbaarheid uitgevoerd en voor stabiliteit (thermische stabiliteit; tijdseffecten (drift); viscositeitseffecten). De volgende fase zal een klinische pilotstudie zijn naar de haalbaarheid en vroege prestaties van de intra-orale pH-sensor bij vrijwilligers.
