ORANGEFORCE

ORANGEFORCE is het Kickstart project van het ORANGEHealth consortium dat nu twee jaar loopt. ORANGEFORCE (ORal ANd GEneral For OldeR Peoples’s CarE) richt zich erop om ouderen goed op het (mond)zorgsysteem aangesloten te krijgen en te houden. Dat doen wij door richtlijnen te ontwikkelen die niet alleen bruikbaar zijn in de mondzorg- en tandartspraktijk, maar ook in de professionele zorgomgeving (zorginstelling, huisarts). Naast het initiëren van de fysieke samenwerking en overleg tussen mondzorgprofessionals en eerste lijnzorg wordt gewerkt aan het toegankelijk maken van (patiënten)informatie waardoor data gebruikt kunnen worden voor onderzoek. Tenslotte legt onderzoek aan speeksel en in databases steeds meer bloot over de relatie tussen algehele gezondheid en mondgezondheid en wordt gewerkt aan ondersteunende diagnostische gereedschappen voor de mondzorgprofessional en de eerste lijnzorg om een onderliggende ziekte in een zo vroeg mogelijke fase via de mond al te herkennen.

Dit project bestaat uit 3 onderzoekslijnen, hieronder leest u in het kort wat deze onderzoekslijnen inhouden.

Onderzoekslijn 1: Innovatieve (orale) zorgbenaderingen voor ouderen

Onderzoekslijn 1 houdt zich bezig met het onderzoek naar de mondzorg voor ouderen in de mondzorgpraktijk, kwetsbare ouderen die mondzorg aan huis nodig hebben en het ontwikkelen van de praktijkrichtlijn voor interprofessionele samenwerking omtrent mondzorg voor thuiswonende ouderen.

Uit ons onderzoek is gebleken dat in mondzorgpraktijken de bekendheid en de implementatie van de richtlijnen en de KNMT Praktijkwijzer voor mondzorg voor ouderen nog sterk verbeterd moet worden, ideeën zijn welkom.

Het onderzoek van UMCG naar de mondgezondheid onder ouderen met cognitieve uitdagingen die een geheugenpoli bezoeken loopt goed. Er zijn al veel deelnemers en de resultaten zijn veelbelovend. De studie van ACTA naar de mondzorg bij ouderen in de thuissetting gaat van start. Hier zal onder andere gekeken worden naar (kosten)effectiviteit, impact op de kwaliteit van leven en de redenen waarom ouderen wel of geen mondzorg aan huis willen/kunnen krijgen.

Onderzoekers uit Amsterdam, Groningen, Nijmegen en Utrecht ontwikkelen een praktijk richtlijn voor interprofessionele mondzorg voor kwetsbare thuiswonende ouderen. Met de input van literatuuronderzoek, semigestructureerde interviews met zorgverleners en focusgroepen met huisartsen (en POH), apothekers, mondzorgverleners, thuiszorg en GGD-medewerkers is een concept van deze leidraad interprofessionele mondzorg opgesteld. Het concept zal door verschillende cycli van implementatie, toetsing en aanpassing in de praktijk, worden bijgesteld en doorontwikkeld tot een effectieve richtlijn voor kwetsbare thuiswonende ouderen. Daarna wordt de richtlijn ingezet om interprofessionele samenwerking te ondersteunen. Dit ontwerponderzoek zal in 5 regio’s in Nederland plaats gaan vinden. De contacten met de zorgverleners, maar ook zeker met de ouderen zijn al veelbelovend!

Overzicht van Prestaties per Onderzoekslijn en Werkpakket (juni 2024)

Doel: Ontwikkelen en implementeren van praktijkrichtlijnen voor mondzorg voor ouderen, bevorderen van interprofessionele samenwerking tussen zorgprofessionals.

WP1: Mondzorg binnen Tandartspraktijken

WP2: Mondzorg Buiten Tandartspraktijken

WP3: Praktijkrichtlijn voor Interprofessionele Samenwerking

Onderzoekslijn 2: Ontsluiten en koppelen van mondgezondheidsgegevens

Deze onderzoekslijn houdt zich bezig met grootschalige data over mondgezondheid. Uiteindelijk is het de bedoeling een infrastructuur te bouwen die een lerend zorgsysteem ondersteunt.

Onderdeel 1 van de lijn houdt zich bezig met cohorten. Hierin wordt data verzameld over de gezondheid van deelnemers. Soms maakt mondgezondheid al een onderdeel uit van die gegevens, of kan het worden toegevoegd. De gegevens worden meestal via vragenlijsten, dus gerapporteerd door de deelnemer zelf, verzameld. In het plaatje van Nederland zie je de al aangesloten cohorten. Op dit moment wordt gekeken hoede mondgezondheidsgegevens van die cohorten kunnen worden gecombineerd.


Onderdeel 2 van de onderzoekslijn richt zich op het verzamelen van mondgezondheidsgegevens uit patiëntdossiers van tandartspraktijken. De gegevens die van belang zijn voor de dataverzameling zijn geïnventariseerd. Op dit moment wordt er met onze partner Vertimart gewerkt aan een eerste nieuwe module, waarin niet-restauratief behandelde cariëslaesies kunnen worden genoteerd. 

Onderdeel 3 richt zich vooral op het linken van gegevens uit mondzorg- en huisartspraktijken. In een tweetal focusgroepen met tandartsen en huisartsen is verkend wat de professionals eigenlijk van elkaars beroep wisten, en welke gegevens over gedeelde patiënten zij van de ander zouden willen inzien. Het plaatje geeft  van beide groepen de top 3 aan gewenst informatie. Zoals duidelijk wordt is precies te weten WIE de andere professional is al een belangrijke voorwaarde.

Door onderzoekers van Radboudumc, Nivel en UMCG is gekeken naar de overlap in personen die te vinden is als de gepseudonimiseerde dossiers over elkaar worden gelegd. Die overlap bleek zeer substantieel: 10% van de totale groep bleek gekoppeld te kunnen worden.

Partner Nivel onderzoekt de governance-aspecten voor een mogelijk op te zetten mondzorgregister. Dit mondzorgregister moet een antwoord bieden op vragen omtrent kwaliteit inclusief mogelijkheden tot kwaliteitsverbetering en effectiviteit van eerstelijnsmondzorg in Nederland. Daarnaast kan hergebruik van routinematig verzamelde gegevens, die tijdens het zorgverleningsproces in de mondzorg worden geregistreerd in elektronische patiëntendossiers, waardevolle kennis voor praktijk en beleid opleveren.

Overzicht van Prestaties per Onderzoekslijn en Werkpakket (juni 2024)

Doel: Verbeteren van zorg door mondgezondheidsgegevens beschikbaar te maken en te koppelen met algemene gezondheidsgegevens voor monitoring en onderzoek.

Prestaties:

Onderzoekslijn 3: ‘Waarnemen in de mondholte’ (“extra- en intra-oral sensing”)

Deze onderzoekslijn vormt het fundamentele onderzoeksonderdeel van ORANGEFORCE en richt zich op innovatieve methodes om in de mond al vroege signalen van afwijkende gezondheid te kunnen signaleren. Op langere termijn kan dit leiden tot nieuwe diagnostiek. Deze researchlijn bestaat uit twee onderdelen:

1. Speekselafname en extra orale detectie

We onderzochten verschillende technieken voor het afnemen van speeksel; een ongestimuleerd speekselmonster van 2 minuten of een mondspoelmonster (20-30 seconden) blijken betrouwbaar voor (bio)medisch onderzoek. In deze monsters kunnen zowel specifieke biomarkers alseiwitprofielen worden gemeten.

Klinische pilotstudies laten een specifieke en unieke ‘fingerprint’ voor parodontitis zien ten opzichte van gezonde controles. Voor de ziekte van Sjögren blijken de speekselionenconcentraties van natrium en chloride een betrouwbare biomarker. Dit biedt ook aanknopingspunten voor snellere behandeling voor andere systemische ziekten.

Met de gegevens uit de De Maastricht Study wordt vanaf januari 2024 gestart met het analyseren van de correlaties tussen parodontitis, diabetes en andere morbiditeiten met biomarkers in overeenkomstige mondspoelmonsters.

Vragenlijstonderzoek laat zien dat 80% van de tandheelkundige en medische patiënten bereid is om aan eenvoudige algemene gezondheidscontroles op de tandartspraktijk mee te doen. Er is een lichte voorkeur voor het verstrekken van speekselmonsters dan bloeddruppels die met een vingerprik worden verkregen.

2. Intra-orale detectie

Zure reflux uit de maag, vooral ’s nachts, is een belangrijke risicofactor voor tanderosie. Het projectteam heeft een intra-orale pH-sensor ontwikkeld om de intra-orale zuurgraad te meten. Er zijn in vitro testen op betrouwbaarheid uitgevoerd  en voor stabiliteit (thermische stabiliteit; tijdseffecten (drift); viscositeitseffecten). De volgende fase zal een klinische pilotstudie zijn naar de haalbaarheid en vroege prestaties van de intra-orale pH-sensor bij vrijwilligers.

Overzicht van voortgang per Onderzoekslijn en Werkpakket (juni 2024)

Doel: Gebruik maken van de mondholte, inclusief het speekselstelsel en het tandvlees, als een spiegel en vroegtijdig waarschuwingssysteem voor gezondheid, voorspellen van ziekten met biomarkers.

WP3.1: Speekselafname en Extra-Orale Sensing voor Mond- en Algemene Gezondheid

WP3.2: Intra-Orale Sensing

Conclusie: Elke onderzoekslijn en werkpakket heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt, met verschillende gepubliceerde studies en ontwikkelde protocollen. Ondanks enkele vertragingen, vooral in Onderzoekslijn 3, liggen de algemene doelstellingen op schema om binnen de geplande termijnen te worden behaald, wat bijdraagt aan verbeterde mond- en algemene gezondheidszorg.